جزئیاتی از آخرین اختلافات برجامی 

داوود حشمتی در امتداد نوشت:

این روزها بحث پرتکراری در مورد ارتباط میان ترور سلمان رشدی و احیای برجام مطرح می‌شود که به اعتقاد من موضوع همانقدر که بی ارتباط با احیای برجام است، اما در عین حال موضوع  تبعاتی برای ایران خواهد داشت.

این تبعات البته نه در برجام بلکه به صورتی بسیار کلی‌تر یعنی در پروژه‌ای که می‌توان آن را پروژه «ایران هراسی» نامید. پروژه‌ای که تلاش می‌کند چهره ایران را چهره حسین شریعتمداری و افراطیون خشونت طلب کیهانی معرفی کند. اینجا قصد دارم نشان دهم چرا ماجرای این ترور نمی‌تواند به خود برجام مرتبط باشد و اساسا احیای برجام امروز در چه وضعیتی است؟

مذاکرات میان ایران و آمریکا در مرحله‌ای قرار گرفته که اقداماتی از جمله ترور سلمان رشدی (که البته تاکنون هم هیچ ارتباطی میان ضارب و ایران یافت نشده) نمی‌تواند به روند مذاکرات لطمه‌ای وارد کند. نه فقط این اقدام، بلکه حتی موضوع اختلافات پادمانی میان ایران و آژانس هم برای طرف ایرانی اهمیت زیادی دارد نه طرف آمریکایی و غربی. 

آنطور که از صحبت‌های اخیر امیرآبادی فراهانی (نماینده پایداری قم و نزدیک به دولت) بر می‌آید، مذاکرات ایران و آمریکا به جایی رسیده است که حتی بر سر اینکه آغاز توافق چه روزی باشد، نیز چانه زنی می‌شود.

به طور طبیعی اینگونه نیست که بعد از حصول توافق از همان فردا همه چیز اجرایی شود. این مساله فرآیندی خواهد داشت. کمااینکه در برجام نیز حدفاصل تیرماه (امضای برجام) تا دی ماه 94 (زمان آغاز برجام) فاصله شش ماهه زمانی تعیین شده بود. اما دولت رئیسی ظاهرا عجله بیشتری برای اجرایی کردن برجام دارد.

پیشنهاد این است که آغاز توافق از 135 روز دیگر (یعنی بیش از 4 ماه) و به بعد از انتخابات آبان ماه کنگره آمریکا اجرایی شود. اما ایران ظاهرا با آن همراه نیست و معتقد است نباید زمان اجرایی به بعد از کنگره موکول شود.

از سوی دیگر ایران خواهان این است که دولت بایدن تضمین دو ساله به ایران بدهد که تا پایان دولت خودش، دستکم در برجام باقی می ماند. اما آنطور که امیرآبادی فراهانی گفته، آمریکایی‌ها تنها پذیرفتند که یک سال ضمانت دهند. 

به علاوه بحث خروج سپاه از لیست FTO ظاهرا به طور کامل از دستور خارج شده است. آمریکا درحالی که در وین شش و مذاکرات ظریف و عراقچی پذیرفته بود سپاه را از لیست تحریم‌های خود خارج کند، حالا بر عدم خروج سپاه از لیست گروه‌های تروریستی سفت و سخت ایستاده است. 

بنابراین، اولا: دیگر بحث خروج سپاه از گروه‌های تروریستی مطرح نیست که اقداماتی مانند حمله به مسیح علینژاد یا سلمان رشدی تاثیرگذاری بر این مساله داشته باشد. اگرچه گفتیم که این موضوع همچون بذری در افکار عمومی جهان کاشته می‌شود تا بعدها آن را برداشت کنند. 

دوم: سطح مذاکرات ایران و آمریکا به حدی رسیده که بر سر جزئیات درحال چانه زنی هستند و به نظر می‌رسد ایران نیز برای امضای توافق تمایل زیادی دارد. خصوصا آنکه حتی مانند حسن روحانی برای اجرایی شدن برجام شش ماه زمان هم صرف نخواهد کرد. 

برای روشن تر شدن موضوع باید گفت که این تصور درستی نیست که فردای امضای توافق همه چیز به پایان رسیده است. بلکه ایران باید تکلیف ذخائر اورانیوم، سانترفیوژهای بیشتر از برجام، نصب دوربین‌ها و فیلم‌های ضبط شده و به طور کلی هر اقدامی که بعد از کاهش تعهدات انجام داد را طی یک بازه زمانی روشن کند. از سوی دیگر آمریکا نیز باید به تعهداتش در قبال برداشتن تحریم‌های ایران، صدور فرمان‌های اجرایی و کارکردن عملی لغو تحریم‌ها به ایران نشان دهد. 

سوم: یکی از موضوعاتی که برای ما اهمیت دارد اما برای طرف غربی ظاهرا اهمیتی ندارد و آن را به آژانس پیوند داده، موضوع اشکالاتی است که در مورد پادمان گرفته شده است. این مساله برای غرب هیچ اهمیتی ندارد. میزان اورانیوم غنی شده‌ای که آن‌ها مدعی یافتن آن در برخی مراکز هسته‌ای ایران شدند، قطعا خلوص آن کمتر از 60 درصدی است که حالا به صورت عریان درحال تولید هستیم. 

همچنین آن‌ها از دیسک‌هایی صحبت می‌کنند که شاید زمانی مساله بوده اما الان ایران دارد آن‌ها را تولید می‌کند یا درباره حجم دیسک‌ها در انبارهای ایران صحبت می‌کنند که با عبور ایران از برخی سطوح غنی سازی دیگر این مساله اهمیت خود را از دست داده است. اما ایران معتقد است که باید پرونده کاملا بسته شود تا بعدا دوباره تحت فشار قرار نگیرم.

در مجموع می‌توان گفت برجام به نقطه‌ای رسیده است که نظام در حال تصمیم گیری نهایی در مورد آن است. این مسأله نه با تلاش‌های حسین شریعتمداری و کیهان برهم خواهد خورد نه با ترورهای مشکوک در آمریکا. 

به باور من ایران بدون بسته شدن پرونده پادمانی برجام را نخواهد پذیرفت. چه در این دور چه در دورهای آینده مذاکرات. البته اگر دور آینده‌ای برگزار شود.